YouTube olarak, gelişmelerden haberdar olmanıza ve sağlıklı bir yaşam sürmenize yardımcı olmak için güvenilir kaynaklardan gelen sağlık içerikleri sunmayı hedefliyoruz. YouTube'daki sağlık konulu içeriklerde bağlamla ilgili daha fazla bilgi verilmesini sağlamak için çeşitli özellikler geliştirdik.
Aşağıdaki özellikler tüm ülkelerde/bölgelerde ve dillerde kullanılamayabilir. Bu özellikleri daha fazla ülkede/bölgede ve dilde sunmak için çalışmalarımızı sürdürüyoruz.
Sağlık kaynağıyla ilgili bilgiler sağlayan bilgi paneli
Sağlıkla ilgili bir YouTube videosu izlerken, videonun altında kaynakla ilgili bilgiler sağlayan bir bilgi paneli olduğunu fark edebilirsiniz. Bu panel, YouTube'da bulup izlediğiniz sağlık konulu içeriklerin kaynaklarını daha iyi anlamanıza yardımcı olan ek bilgiler verir.
Bu özellik için uygun sağlık kaynaklarını belirlemeye yönelik çalışmaları ABD'de başlattık. Bu amaçla, Ulusal Tıp Akademisi (NAM) tarafından bir araya getirilen uzman heyetinin tanımlayıp Amerikan Kamu Sağlığı Derneği'nin (APHA) incelediği ilke ve tanımlardan yararlandık. Bu temel ilkeler, Identifying Credible Sources of Health Information in Social Media: Principles and Attributes (Sosyal Medyada Sağlık Bilgileriyle İlgili Güvenilir Kaynakları Tanımlama: İlkeler ve Nitelikler) başlıklı makalede yayınlandı.
Bu özelliğin kapsamına ABD dışındaki ülke ve bölgeleri dahil etme sürecinde, Dünya Sağlık Örgütü'nün (DSÖ) çalışmalarını referans alıyoruz. 2022'de DSÖ ve NAM, ABD için hazırlanan bu ilkelerin incelenmesi ve dünya genelinde uygulanabilirlik durumlarının doğrulanması amacıyla farklı disiplinlerden uzmanları bir araya getirdi. Bu çalışmaların kapsamını dünya çapında genişletmek için Birleşik Krallık gibi ülkelerde diğer kuruluşlar tarafından yapılan çalışmaları da referans alabiliriz.
Çalışmamızın son aşamasında, şahıslar ve akreditasyonu bulunmayan kuruluşlar arasından sağlıkla ilgili güvenilir kaynakları belirleyeceğiz. Güvenilir kaynakların belirlenmesine yönelik ilkeler; Council of Medical Specialty Societies (CMSS), NAM ve DSÖ tarafından bir araya getirilen uzman heyeti tarafından hazırlanmıştır.
İlgili makalelerde açıklanan ilkelerde, güvenilir sağlık kaynaklarının bilimi temel alan, tarafsız, şeffaf ve sorumluluk bilinciyle hazırlanmış olması gerektiği belirtildi. YouTube, bu ilkelerden yararlanarak sağlık alanında güvenilir olarak kabul edilebilecek kaynak türlerini belirledi:
- Standart hâle getirilmiş mevcut inceleme mekanizmaları bulunan kuruluşlar (sağlık kuruluşları, eğitim kuruluşları, kamu sağlığı departmanları ve kamu kuruluşları). İnceleme mekanizmaları arasında akreditasyon, akademik dergi indeksi ve resmi sorumluluk kuralları yer alır. Daha fazla bilgi için NAM makalesindeki Şekil 1'e bakın.
- Sağlık odaklı YouTube kanallarına sahip olan bireyler ve akreditasyonu bulunmayan kuruluşlar. Bireylerin ve kuruluşların bilgi panelinde gösterilebilmesi için bir dizi uygunluk kontrolünden geçmek üzere başvuruda bulunması ve bu kontrollerden olumlu sonuç alması gerekir. Başvuru süreci kapsamında, bireyin veya akreditasyonu bulunmayan kuruluşta kanal içeriğinin yönetiminden ve incelenmesinden sorumlu olan kişinin lisanslı bir sağlık çalışanı olup olmadığını kontrol ederiz. Bu sağlık kaynağı kategorisi şu anda sınırlı sayıda ülkede gösterilebilir.
Standart hâle getirilmiş inceleme mekanizmaları bulunan kuruluşlar
| Şu anda mevcut olan sağlık kaynağı türü | Mevcut, standart hâle getirilmiş inceleme mekanizması | Uzman heyeti referansları |
|---|---|---|
|
Eğitim kurumları; örneğin:*
* Örneklerden bazıları her ülke/bölge için geçerli olmayabilir. |
Akreditasyon süreci Örnek: Tıp fakülteleri için akreditasyon kuruluşu. |
NAM makalesinde Ek B |
|
Sağlık hizmeti kuruluşları; örneğin:*
* Örneklerden bazıları her ülke/bölge için geçerli olmayabilir. |
Akreditasyon süreci Örnek: Hastaneler için akreditasyon kuruluşu. |
NAM makalesinde Ek B |
| Tıp dergileri |
Akademik dergi indeksi Örnek: Sağlık ve tıp dergileri "kapsam ve içerik, editoryal politikalar ve süreçler, bilimsel ve metodolojik kesinlik, üretim ve yönetim ve etki ile ilgili net standartlara uygun olmalı”. |
NAM makalesinde 12. sayfa |
| Devlet kurumları | Resmi sorumluluk kuralları | NAM makalesinde 7. kutucuk |
Sağlık odaklı YouTube kanallarına sahip olan bireyler ve akreditasyonu bulunmayan kuruluşlar
| Şu anda mevcut olan sağlık kaynağı türü | Uygunluk kontrolünde kullanılan harici mekanizma | Uzman heyeti referansları |
|---|---|---|
|
Lisanslı sağlık uzmanları (Örnekler* aşağıdadır.)
* Örneklerden bazıları her ülke/bölge için geçerli olmayabilir. |
Bireyin, uzmanlık alanında faaliyet gösterebilmek için ilgili bölgede aktif lisansa sahip olması gerekir. Örnek: Doktorlar için lisanslama birimi |
CMSS/NAM/DSÖ makalesinde Tablo 1 |
|
Lisanslı sağlık çalışanları tarafından temsil edilen, akreditasyonu bulunmayan kuruluşlar (Örnekler* aşağıdadır.)
* Örneklerden bazıları her ülke/bölge için geçerli olmayabilir. |
Kuruluş, kendisine ait YouTube içeriklerinin yönetiminden ve incelenmesinden sorumlu olan lisanslı bir sağlık çalışanı tarafından temsil edilmelidir. Örnek: Doktorlar için lisanslama birimi |
Not: Bu girişim, YouTube'daki yetkili sağlık kaynaklarını tanımlama ve belirleme yolundaki ilk adımımızdır. Sağlık alanındaki mevcut kaynak türleri, bu kategorilerin tümünü kapsamamaktadır. Özelliği kullanmaya uygunluk koşulları değişebilir. Bu ilke ve nitelikleri temel alarak kaynak eklemek için çalışmaya devam ediyoruz. Uygunluk koşullarının kapsamını genişleterek bu panellerde daha fazla sağlık kaynağına yer vermenin yolları üzerinde de çalışıyoruz.
Not: Sağlık kaynağıyla ilgili bağlam bilgisinin yer aldığı bilgi panelinin hatalı şekilde etiketlendiğini veya bir sağlık kuruluşunun yanlış kanalla ilişkilendirildiğini ya da herhangi bir kanalla ilişkilendirilmediğini düşünüyorsanız #healthinfo hashtag'ini kullanarak geri bildirim gönderin.
Not: Dünya Sağlık Örgütü tarafından düzenlenen "WHO online consultation meeting to discuss global principles for identifying credible sources of health information on social media" (Sosyal medyadaki güvenilir sağlık içeriklerini belirleme yöntemlerine yönelik global ilkelerin ele alındığı online danışma toplantısı) CC BY-NC-SA 3.0 IGO kapsamında lisanslanmıştır.
Birleşik Krallık'taki kaynaklar
Birleşik Krallık'ta, bilgi paneline uygun olabilecek kanalları belirlemeye yönelik bir yaklaşım geliştirmek için Ulusal Sağlık Hizmeti ile birlikte çalıştık. Ulusal Sağlık Hizmeti, Birleşik Krallık'ta kamu tarafından finanse edilen sağlık sistemlerini kapsayan genel bir terimdir. Bu yaklaşım, NHS'nin 1) NAM tarafından bir araya getirilen uzmanların tanımladığı ilkeleri Birleşik Krallık açısından incelemesini ve 2) kuruluşların yüksek kaliteli sağlık içerikleri oluşturmak için izlemesi gereken temel şartları ve en iyi uygulamaları açıklayan Standard for Creating Health Content'i (Sağlık İçerikleri Oluşturma Standardı) yayınlamasını içermektedir.
Birleşik Krallık'ta, NHS Standard for Creating Health Content (NHS Sağlık İçerikleri Oluşturma Standardı) onay sürecine ilk aşamada yalnızca NHS kuruluşları davet edilecektir. NHS kuruluşlarına ait kanallar, onay süreci tamamlandığında NHS tarafından güvenilir kabul edildiğini gösteren bilgi panellerinde yer almaya hak kazanır.
Birleşik Krallık için geçerli olan bu yaklaşım, Academy of Medical Royal Colleges (Kraliyet Tıp Fakülteleri Akademisi) (AoMRC) tarafından incelenmiştir. AoMRC, bu yaklaşımın sosyal medya platformlarındaki sağlık kaynaklarının güvenilirliğini belirlemek için sağlam bir temel oluşturmaya yardımcı olduğu sonucuna varmıştır.
Sağlık içeriği rafı
YouTube'da belirli bir fiziksel veya zihinsel sağlık sorunuyla ilgili arama yaparsanız arama sonuçlarında sağlık içeriklerinin yer aldığı bir rafla karşılaşabilirsiniz. Sağlık içeriği rafında, arama yaptığınız sağlık konusuyla ilgili videolar yer alır. Arama dilinizle eşleşen diğer ülkelerdeki/bölgelerdeki içerikler de bu rafta gösterilebilir.
Rafa uygun kanalları seçmek için; NAM, DSÖ ve CMSS tarafından bir araya getirilen uzmanların belirlediği ilkeleri kullanırız. Akreditasyonlu sağlık kuruluşları, akademik tıp dergileri ve devlet kuruluşları ile ilgili uygun kaynakların yer aldığı ilk liste hazırlanırken yararlanılan bu ilkeler, lisanslı sağlık uzmanlarının ve akreditasyonu bulunmayan kuruluşların başvuru sürecinde dikkate alınır.
Birleşik Krallık'ta sağlık işlerinden sorumlu olan temel devlet kuruluşu NHS'dir. Bu nedenle, ilk aşamada tüm NHS kuruluşlarının uygun olduğu kabul edilecektir. NHS kuruluşlarına ait kanalların, rafa uygun olduklarını göstermek için NHS Standard for Creating Health Content (Sağlık İçerikleri Oluşturma Standardı) onay sürecine de girmesi gerekir.
Fransa'da doktorlar ve hemşireler Répertoire Partagé des Professions de Santé (RPPS) adlı kuruluşa kayıtlı olmalıdır. Kayıt süreci ve kriterleri hakkında daha fazla bilgi için RPPS web sitesini inceleyin.
Arama sonuçlarındaki tüm sağlık sorunları için sağlık içeriği rafı gösterilmeyebilir. Raflara daha fazla sağlık sorununu dahil etmek ve uygunluğu daha çok kanala yaymak için çalışmaya devam ediyoruz.
Aramada ilk yardım bilgileri
"Sağlık kaynaklarından ilk yardım içerikleri" rafı, belirli sağlık sorunlarıyla ilgili arama sonuçlarının en üstüne sabitlenebilir. Bu rafta, kullanıcıların ilk yardım içeriklerine gerektiğinde ulaşabilmesi için kolayca anlaşılabilen videolar sunulur. Güvenilir kaynaklardan alınan bu içerikler sayesinde kullanıcılar, karmaşık talimatları okumak veya dinlemek zorunda kalmadan bilgi edinebilir.
Kalp masajı, boğulan kişiye Heimlich manevrası uygulama, kanama, kalp krizi, inme ve nöbet gibi çeşitli ilk yardım konularına bu rafta yer verilir.
Şu anda yalnızca ABD'den erişilebilen raf, İngilizce ve İspanyolca dillerinde kullanılabilir.
Sağlık uzmanına ne zaman danışmalısınız?
YouTube'da yer alan sağlık bilgileri, herkes için geçerli değildir ve tıbbi tavsiye olarak değerlendirilmemelidir. Sağlığınızla ilgili endişeleriniz varsa mutlaka bir sağlık hizmeti sağlayıcısıyla iletişime geçin. Acil tıbbi yardıma ihtiyacınız olabileceğini düşünüyorsanız doktorunuzu veya bölgenizdeki acil durum hattını arayın.
YouTube'un aramalarınız hakkında depoladığı bilgiler
Sağlık özellikleri, yalnızca geçerli aramanız veya izlediğiniz video bir sağlık konusuyla ilgiliyse görüntülenir. İzleme ve arama geçmişiniz bu özellikleri tetiklemez. Yine de arama geçmişinizdeki öğeleri temizlemek isterseniz YouTube'daki verileriniz sayfasına gidin. Arama geçmişinizi nasıl görüntüleyeceğinizi veya sileceğinizi de öğrenebilirsiniz.
Hatalı bilgileri bildirme
YouTube'daki sağlık özellikleriyle ilgili sorun yaşarsanız veya bunlarla ilgili öneride bulunmak isterseniz geri bildirim gönderin:
- Panellerde üç nokta simgesini
tıklayarak geri bildirim gönderebilir veya
- Profil resminizi tıklayıp Menü'yü açarak geri bildirimlerinizi bizimle paylaşabilirsiniz.
- Sağlık kaynağıyla ilgili bağlam bilgisi sağlayan bilgi panelleriyle ilgili geri dönüşlerinizin konusu aşağıdakilerden biriyse metne "#healthinfo" ekleyin:
- Bir kanalın bilgi paneli yanlış.
- Belirli bir sağlık kuruluşuna ait bilgi paneli yanlış kanalda yer alıyor.
- Sağlık kaynağı bağlamı bilgi paneli bulunması gerektiğini düşündüğünüz bir kanalda bilgi paneli yoksa sağlık odaklı bir YouTube kanalına sahip bireyler ve akreditasyonu bulunmayan kuruluşların bu özelliğe erişim için başvurması gerekir.